Là một khái niệm có hai ý nghĩa, văn hóa đọc mang nghĩa rộng để chỉ ứng xử đọc, giá trị đọc và chuẩn mực đọc của cá nhân, cộng đồng xã hội và các nhà quản lý, cơ quan quản lý nhà nước.
Ở nghĩa hẹp văn hóa đọc chính là ứng xử, giá trị và chuẩn mực của các cá nhân được thể hiện ở thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc.
Các thành phần ở nghĩa rộng và nghĩa hẹp của văn hóa đọc chính là một vòng tròn không đồng tâm mà có sự giao thoa, liên kết với nhau.
Ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc lành mạnh của mỗi cá nhân trong xã hội hình thành nên thói quen, sở thích và kỹ năng lành mạnh đọc của họ, đây cũng chính là nền tảng một xã hội học tập suốt đời.
Để hiểu sâu về văn hóa đọc và giá trị của văn hóa đọc đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học, tài liệu nghiên cứu, luận văn, luận án… Song để phổ cập về văn hóa đọc đến với tất cả mọi người, thiết nghĩ việc đầu tiên chúng ta sẽ trao đổi với nhau chính là những lợi ích thiết thực của văn hóa đọc đối với đời sống của mỗi chủ thể cá nhân.
Cùng báo Phụ Nữ Thế Hệ mới điểm danh những lợi ích của văn hóa đọc:
- Tăng cường kỹ năng tư duy, phân tích.
Đọc sách là một trong những hoạt động kích thích tư duy, phân tích của con người. Khám phá một cuốn sách giống như trải nghiệm một hành trình mà bạn sẽ phải sử dụng tư duy, khả năng phân tích, tổng hợp và tiên đoán để đi đến đích mình mong muốn.
Hơn thế, hoạt động thảo luận về những cuốn sách sẽ hỗ trợ bạn kỹ năng phản biện, tranh luận và nêu ra chủ kiến riêng của mình.
Đây là những kỹ năng thiết yếu mà mỗi chúng ta đều cần phải có trong học tập, công việc cũng như cuộc sống và các mối quan hệ xã hội.
- Kích thích tinh thần
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc đọc sách giống như quá trình cho não tập thể dục. Để chỉ về hoạt động của não bộ các chuyên gia khẳng định với kết luận “hoặc sử dụng nó hoặc mất nó” để chỉ về cơ chế vận động của não bộ.
Việc đọc sách chính là phương pháp hiệu quả để kích thích tinh thần, giữ cho não hoạt động và tham gia việc ngăn không cho bị mất năng lượng.
- Đọc sách để giúp giảm căng thẳng
Đọc sách được coi là một trong những sở thích hay cách để thư giãn hiệu quả. Mỗi cuốn sách được ví như một thế giới kỳ thú mà đắm chìm vào nó bạn có thể sẽ quên đi những áp lực mình đang phải đối mặt, đưa tinh thần về trạng thái ổn định, cân bằng hơn.
- Phát triển tri thức
Sách chính là kho tàng trí thức, việc đọc sách chính là cơ hội để bản thân ta mở mang đầu óc, tiếp nhận những thông tin, kiến thức mới và hữu ích. Đọc sách cũng giống như việc sở hữu các tài sản như tiền bạc, của cải, sức khỏe… Nhưng kiến thức của sách vở mang tới cho bạn là những tài sản bền vững mà sẽ rất khó để ai đó có thể lấy đi được. Với nền tảng tài sản là kiến thức trong đầu tất nhiên bạn có thể phát triển và quản lý các tài sản khác lớn mạnh hơn.
- Đọc sách giúp mở rộng vốn từ
Đọc càng nhiều bạn càng tiếp xúc với nhiều từ ngữ và chắc chắn là vốn từ vựng của bạn sẽ ngày càng mở rộng. Chúng ta đều biết việc giao tiếp lưu loát, sử dụng ngôn từ thông minh, khéo léo sẽ giúp ích rất nhiều trong công việc, sự nghiệp, đời sống hay kể cả chuyện hôn nhân, gia đình, các mỗi quan hệ xã hội của bạn.
Đọc sách cũng rất quan trọng cho việc học một ngôn ngữ mới, như khi bạn tiếp xúc với nhiều từ ngữ được sử dụng trong từng bối cảnh cụ thể, sẽ cải thiện kỹ năng nói và viết của mình lưu loát hơn.
- Cải thiện trí nhớ:
Đọc một cuốn sách chính là việc bạn sẽ phải ghi nhớ những diễn tiến của cuốn sách đó. Sẽ có một khối lượng thông tin bạn cần ghi nhớ để hiểu về cuốn sách mình đang đọc. Các nghiên cứu y khoa cho biết mỗi bộ nhớ mới mà chúng ta tạo ra sẽ liên hiệp với các khớp thần kinh tạo ra chuỗi phản ứng trong não bộ, tăng cường những cái hiện có, hỗ trợ trí nhớ ngắn hạn cũng như giữ thăng bằng tâm trạng.
- Cải thiện sự tập trung:
Khác với những khoảnh khắc của cuộc sống chúng ta sẽ bị phân ra nhiều hướng khác nhau trong một khoảng thời gian. Vd: Chỉ 5 phút chúng ta sẽ cùng lúc nói chuyện với người bên cạnh, bấm thang máy, check điện thoại…
Nhưng đối với việc đọc sách, tất cả sự tập trung sẽ đổ dồn vào nội dung của cuốn sách mà chúng ta đang xem và dường như mọi thứ xung quanh đều biến mất. Đó chính là lý do đọc sách có thể giúp chúng ta cải thiện sự tập trung tốt nhất.
- Kỹ năng viết tốt hơn
Các nhà văn, nhà báo đều khuyên chúng ta muốn viết hay hãy đọc thật nhiều. Việc đọc sách không chỉ giúp chúng ta mở rộng ngôn từ mà còn là cơ hội tham khảo phong cách viết của các tác giả, chắt lọc những tinh hoa để làm nên nét đặc trưng riêng của mình.
Văn hóa đọc tác động lớn đến việc hình thành tư duy bên trong, lối giao tiếp, hành xử và cách sống của mỗi cá nhân trong xã hội. Tuy vậy trong thời điểm hiện tại, văn hóa đọc đang đứng trước nguy cơ báo động khi sự tràn lan của các kênh thông tin có thể khiến con người ta rời xa văn hóa đọc và sách vở.
Đây chính là một biểu hiện không mong muốn của xu hướng phát triển và cần sớm được điều chỉnh. Không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà chính là trách nhiệm của mỗi người trong xã hội.
Để có được những nhận định đúng đắn về thực trạng văn hóa đọc hiện tại, báo Phụ Nữ Thế Hệ Mới mời quý độc giả cùng đón đọc bài phân tích kỳ 2 – Văn hóa đọc trong thời đại công nghệ 4.0