Trong thập kỷ gần đây, thế giới chứng kiến sự suy giảm đáng kể về sức hút của các cuộc thi hoa hậu. Từ những sân chơi danh tiếng như Miss Universe, Miss America đến các cuộc thi địa phương như Miss Hong Kong, tất cả đều đối mặt với tình trạng giảm sút cả về số lượng thí sinh lẫn lượng khán giả.
Sau khi Miss USA 2024 từ bỏ danh hiệu cao quý này vào tháng 5, nhiều trang báo chuyên về nhan sắc đã phân tích về sự mai một của các cuộc thi hoa hậu. Cụ thể, trang NPR đã có bài phỏng vấn Amy Argetsinger argetsinger – biên tập viên của The Washington Post – với chủ đề: “Đây có phải là khởi đầu cho sự kết thúc của các cuộc thi sắc đẹp?”.
FirstPost nêu câu hỏi rằng: “Các sân chơi này mất đi sức hấp dẫn từng có vào thập niên 1990. Điều gì dẫn đến tình trạng này? Do chất lượng kém hay do ban tổ chức không thể duy trì tiêu chuẩn họ từng có, khi những nữ hoàng sắc đẹp được coi là đại diện cho vẻ đẹp một quốc gia?”.
Sự suy giảm này được thể hiện rõ qua các con số thống kê. Theo Forbes, Miss America – cuộc thi được tổ chức lần đầu vào năm 1921 và từng được coi là chương trình “không thể bỏ lỡ” – đã chứng kiến lượng người xem giảm từ 27 triệu vào năm 1954 xuống còn 5,6 triệu vào năm 2017. Tương tự, Miss Universe cũng ghi nhận sự sụt giảm mạnh, từ 35 triệu người xem ở Mỹ năm 1984 xuống chỉ còn khoảng 819.000 người xem ở độ tuổi 18-49 và 301.000 người xem ở độ tuổi từ 18-34 vào năm 2023, theo Nielsen.
Ngay cả ở những quốc gia vốn được coi là “cường quốc hoa hậu” như Ấn Độ hay Hong Kong, sự quan tâm của công chúng đối với các cuộc thi này cũng giảm sút đáng kể. Dù sở hữu sáu danh hiệu Miss World, ba anh hiệu Miss Universe nhưng Hindustan Times đã bình luận rằng người Ấn không còn mặn mà với các nữ hoàng sắc đẹp như khi Sushmita Sen và Aishwarya Rai đăng quang năm 1994.
Hong Kong từng là khu vực phát triển các cuộc thi nhan sắc, với sân chơi cạnh tranh nhau như Miss Hong Kong, Miss Asia, Miss Chinese International Pageant. Tuy nhiên, hiện chỉ còn Miss Hong Kong được tổ chức thường niên, Miss Chinese International Pageant ngừng hoạt động từ sau 2019, Miss Asia diễn ra phập phù.
Theo The Paper, dù còn tồn tại thì Miss Hong Kong vẫn giảm mạnh sức hút so với thời kỳ đỉnh cao vào thập niên 1980-1990. Giai đoạn đó, mỗi kỳ thi thu hút hàng nghìn thí sinh còn những năm gần đây, chỉ hơn 100 người đăng ký tham dự, với chất lượng gây tranh cãi.
Nguyên nhân của sự suy giảm này được cho là đa dạng và phức tạp. Một trong những yếu tố quan trọng là sự phát triển của phong trào nữ quyền và #MeToo, đã thay đổi nhận thức của công chúng về vai trò và giá trị của phụ nữ trong xã hội. Nhiều người cho rằng các cuộc thi sắc đẹp đã trở nên lỗi thời, tập trung quá nhiều vào vẻ đẹp bề ngoài mà bỏ qua những phẩm chất quan trọng khác của phụ nữ như trí tuệ, sự độc lập và khả năng sáng tạo.
Giới chuyên gia nhận định, các cuộc thi sắc đẹp đã dựng lên cái nhìn tiêu cực về phụ nữ và các cuộc thi hoa hậu cũng khiến công chúng quen với việc ngắm nhìn cơ thể phụ nữ và gián tiếp củng cố hệ tư tưởng nam quyền.
Bên cạnh đó, phụ nữ ngày nay có nhiều cơ hội và lựa chọn hơn để thể hiện bản thân và thay đổi cuộc sống. Họ không còn phải dựa vào nhan sắc như một phương tiện duy nhất để tạo sự chú ý và cải thiện vận mệnh của mình. Điều này khiến các cuộc thi hoa hậu mất đi sức hấp dẫn vốn có trong quá khứ.
Ở Hong Kong, ngoài các cuộc thi hoa hậu thì hiện nay phụ nữ đã có nhiều sân khấu để thể hiện bản thân. Vì vậy, “đặt trong dòng chảy lịch sử, việc Miss Hong Kong không còn được quan tâm là chuyện dễ hiểu”, nhà bình luận xã hội Trung Quốc Lương Hồng Đạt nhận xét trên Liaoning TV.
Theo New Weekly của Trung Quốc, hơn 10 năm qua, không có ngôi sao giải trí nào nổi bật bước ra từ các cuộc thi nhan sắc ở Trung Quốc. “Bản chất của các cuộc thi người đẹp dần chuyển sang hình thức thương mại, nên các đấu trường nhan sắc dần giảm chú ý không phải là điều khó hiểu”.
Miss Universe do công ty Pacific Knitting Mills – chuyên kinh doanh quần áo, phụ kiện – sáng lập. Nhờ sự lớn mạnh và sức ảnh hưởng của cuộc thi, họ đã trở thành tập đoàn lớn. Năm 1951, khi Yolande Betbeze đăng quang Miss America, cô đã thể hiện tư tưởng nữ quyền bằng cách từ chối mặc đồ tắm chụp hình cùng nhà tài trợ
Tính thương mại hóa ngày càng rõ nét của các cuộc thi cũng là một yếu tố góp phần vào sự suy giảm này. Giáo sư Lee Young Ja của Đại học Công giáo Hàn Quốc phân tích bản chất của các cuộc thi sắc đẹp là kinh doanh, nhằm đem lại nhiều lợi nhuận cho các nhà tổ chức. Bà gọi đó là “sự bóc lột thông qua việc thương mại hóa phụ nữ”. Điều này được thể hiện qua việc thí sinh phải liên tục mặc đồ và quảng cáo cho các thương hiệu, khiến cuộc thi trở nên kém hấp dẫn trong mắt công chúng.
Ngoài ra, nhiều cuộc thi sắc đẹp còn vướng vào các bê bối và tranh cãi. Từ việc thí sinh bị quấy rối, bóc lột sức lao động đến những cáo buộc về môi trường làm việc độc hại và khó khăn tài chính của ban tổ chức. Những sự cố này càng làm giảm uy tín và sức hút của các cuộc thi trong mắt công chúng.
Hồi tháng 4, Miss USA Noelia Voigt (24 tuổi) và Miss Teen USA UmaSofia Srivastava (17 tuổi) đồng loạt trả vương miệng sau tám tháng hoạt động. UmaSofia Srivastava đã thông báo từ bỏ ngôi vị cao quý này do nhận thấy “giá trị cá nhân không còn phù hợp với định hướng của tổ chức”.
Fan cho rằng có ẩn khuất sau sự việc của hai hoa hậu. Trong bài đăng của Noelia Voigt, người hâm mộ phát hiện nếu ghép các chữ cái in hoa trong 11 câu đầu tiên, thông điệp “I am Silienced” (Tôi bị bắt im lặng) xuất hiện.
Trước khi Noelia Voigt trả vương miện, giám đốc truyền thông Miss USA – Claudia Michelle – cũng tuyên bố từ chức, nói môi trường làm việc độc hại, cho biết tổ chức gặp nhiều khó khăn tài chính.
Năm 2023, thí sinh Hoa hậu Hoàn vũ Indonesia tố cáo bị nhìn trộm trong vòng kiểm tra nhân trắc học. Ban tổ chức Miss Grand International 2022 bị tố cáo bóc lột thí sinh, khiến họ kiệt sức vì lịch trình dày đặc.
Tuy nhiên, dù đang đối mặt với nhiều thách thức, các cuộc thi hoa hậu vẫn tìm cách tồn tại và phát triển. Nhiều tổ chức đã chuyển hướng sang các thị trường mới ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latin, nơi vẫn còn tiềm năng phát triển. Ở một số quốc gia như Venezuela, các cuộc thi sắc đẹp vẫn được xem là con đường để đổi đời, dù ngày càng trở nên khó khăn hơn do tình hình kinh tế khó khăn.
Venezuela, được ví von là “quê hương của các hoa hậu” với sáu danh hiệu Miss World và chín danh hiệu Miss Universe, là một ví dụ điển hình. Trong bối cảnh lạm phát tăng cao và nạn đói hoành hành, nhiều cô gái vẫn coi việc thi sắc đẹp là “tấm vé” để di cư và đổi đời. Tuy nhiên, theo AP, thi sắc ở Venezuela ngày càng khó khăn hơn, bởi các nhà đầu tư thắt chặt tiền do gặp khó khăn kinh tế.
Câu chuyện của Patricia Velasquez, một thí sinh Hoa hậu Venezuela, phản ánh thực tế khắc nghiệt này. Trong hồi ký xuất bản năm 2015, cô tiết lộ đã phải quan hệ với một người đàn ông lớn tuổi để có tiền thuê nhà ở Caracas, nâng ngực và mua sắm váy áo dự thi. “Không phải ai cũng cần phải làm đến mức đó, nhưng đó là thực tế của tôi”, cô viết.
Mặc dù các cuộc thi lớn như Miss America hay Miss USA đang gặp khó khăn, vẫn có nhiều cuộc thi nhỏ hơn tiếp tục tồn tại và phát triển. Amy Argetsinger, biên tập viên đời sống của The Washington Post và tác giả cuốn sách về giới hoa hậu, nhận định: “Lượng người xem các chương trình này trên truyền hình đã giảm từ 20 năm trước. Nhưng có đủ loại cuộc thi sắc đẹp nhỏ mà bạn chưa từng nghe đến vẫn tiếp tục tồn tại ngoài kia. Có khả năng các sân chơi lớn như Miss America, Miss USA vẫn có thể tiếp tục duy trì theo cách như vậy”.
Tuy nhiên, vẫn có những ý kiến lạc quan về tương lai của các cuộc thi hoa hậu. Họ cho rằng, dù không còn giữ được vị thế như trước, các cuộc thi này vẫn có thể tìm được chỗ đứng trong xã hội hiện đại nếu biết thích nghi và đổi mới. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực không chỉ từ phía ban tổ chức mà còn từ chính các thí sinh tham gia.