Lá é trắng không chỉ là một loại rau gia vị độc đáo mà qua bàn tay chế biến của các mẹ, các bà, những người đầu bếp ở các vùng miền khác nhau lại tạo ra vô số món ngon. Trong bài viết ngày hôm nay, hãy cùng ILLUME “lên rừng xuống biển” cùng lại rau thơm này để khám phá đặc trưng vùng miền nhé!
Nhắc đến ẩm thực Việt Nam nhiều người không khỏi choáng ngợp bởi nó rất phong phú từ các món ăn, cách chế biến, cho đến các loại nguyên liệu nấu nướng. Đặc biệt, rau gia vị (hay còn gọi rau thơm) vô cùng đa dạng, mỗi loại lại mang những hương vị rất riêng. Ngạc nhiên thay, cùng một loài cây nhưng khi trồng ở các vùng đất có thổ nhưỡng, điều kiện khí hậu khác nhau lại có mùi vị, hàm lượng tinh dầu, sự ngon ngọt riêng biệt. Và trong số ấy, cây é trắng (húng quế lông) là một ví dụ điển hình.
Ngày ấy, theo chân chúng bạn lên Đà Lạt chơi, tôi được thưởng thức món lẩu gà lá é ngon tuyệt. Thật không ngoa khi nói rằng, đây là một trong những đặc sản của xứ ngàn hoa bởi đi tới đâu cũng dễ dàng bắt gặp vô số hàng quán chuyên bán món ăn này.
Trời Đà Lạt về chiều, không khí dường như bảng lảng hơn, trời cũng “mù dần” khi sương bắt đầu giăng kín lối về. Ngồi bên nồi lẩu gà lá é nấu chung với măng rừng khiến chúng tôi dường như quên đi cái lạnh. Một điều thú vị lúc chế biến món ăn này đó chính là sẽ không dùng nước hầm xương như các món lẩu thông thường khác mà sẽ dùng nước khoáng nhạt để nấu. Nước khoáng giúp gà mau chín, không có vị gắt của gia vị, lại có nhiều muối khoáng nên khi ăn không chỉ ngọt mà còn rất tốt cho sức khỏe.
Được biết, lá é thực chất có 2 loại cơ bản: Một loại có thân lá màu tím, loại còn lại có màu trắng. Thấy tôi mơ hồ khi cầm trên tay nắm rau thơm này, chị người quen giải thích rằng, lá é khác với lá quế ở điểm hoa và thân é màu trắng và có lông. Chính vì vậy, có người gọi nó là lá é trắng, người khác lại gọi là húng quế lông, hương thảo, húng lông, trà tiên…
Sự bất ngờ của tôi không chỉ dừng lại ở đây bởi ít ai ngờ cây é trắng từng là một loại rau gia vị được tiến vua. Ngoài dùng trong ẩm thực, é trắng còn có tác dụng chữa rất nhiều bệnh liên quan đến tiêu hoá, đau đầu, cảm cúm.
Chẳng biết cây lá é trắng này lên xứ cao nguyên tự khi nào, thế nhưng nó đã “ăn đời ở kiếp” và góp phần tạo nên một món đặc sản tuyệt ngon ở Đà Lạt. Cũng là loại cây lá é trắng, nhưng lúc trồng ở vùng đất khác, qua các cách chế biến khác lại mang những sắc thái rất riêng.
Một lần nọ, khi đến với xứ Nẫu (Bình Định – Phú Yên) tôi lại bắt gặp loại cây này. Chẳng cần chế biến quá cao sang, thứ rau ấy đã góp phần tạo nên những món ăn dân dã nhưng chứa cái hào sảng, ấn tượng như con người ở vùng đất này.
“Tết vừa xong, mấy đứa ăn ngán thịt cá rồi đúng không? Đợi chút, món ngon có liền”, tôi chưa nghe dứt câu đã thấy chị người quen của tôi ra vườn. Một chút sau, trên tay nắm lá é tươi non, xanh mướt, người phụ nữ ấy thoăn thoắt xuống bếp giã cùng muối, ớt xiêm xanh, 1 chút bột ngọt. Chén muối lá é trắng cộng với chén cơm thơm dẻo, thấy thì đạm bạc nhưng sao lại ngon vô cùng. Vị mặn mặn, cay cay, the the, thơm mùi chanh sả… thế mà chúng tôi “đánh bay” nồi cơm khi nào không hay.
Vì quá ngon, thằng bạn tôi cứ bảo với chủ nhà: “Hay chị rang khô ít muối lá é cho em mang về quê làm quà”. Nghe thế, chị người quen của tôi cười rõ tươi, hai mắt híp lại. Với chất giọng đặc sệt của vùng quê Phú Yên, chị nói: “Đây chỉ mới là xé nháp”. Nghe thế, cả đám chúng tôi lại tò mò hơn.
Buổi tối, cả đám chúng tôi được thiết đãi bao nhiêu món ngon: Này thì ống cơm lam dẻo thơm, gà thả vườn nướng lên vàng ươm, dĩa thịt xào lăn… kết hợp cùng chén nước chấm làm từ lá é trắng và các gia vị. Ôi thôi, ngon quá là ngon. Thức ăn tuyệt vời một nhưng chính sự hào sảng, chất chất, nhiệt tình của bà con ở đây càng khiến bầu không khí thêm phần ấm cúng.
Chị người quen của tôi cho biết, lá é trắng ngoài việc làm muối, nêm canh, ăn sống… thì còn dùng để chiên cơm. Cách làm món ăn này cũng cực đơn giản, cơm chiên cho săn lại với tỏi và dầu. Sau đó, nêm hỗn hợp gia vị gồm có lá é trắng, ớt xiêm, bột ngọt, ít muối vào đảo cùng là ngay lập tức bạn đã có một món ăn ngon. Thôi thì chuyện giảm cân để qua một bên, phen này chúng tôi “quyết chiến” tới hạt cơm cuối cùng cùng món ăn dân dã mà tuyệt ngon này.
Ở xứ Nẫu, lá é trắng còn làm nguyên liệu để chế biến khoảng hơn 50 món ngon như giò heo nấu lá é, canh chay lá é trắng, sò lụa hấp lá é, canh chua đầu cá…
Không chỉ ở vùng đất này, lá é trắng nay đã “định cư” ở rất nhiều vùng đất khác nhau. Mỗi nơi dù có khác chăng về hàm lượng tinh dầu nhưng tự chung loại rau gia vị này được “cưng chiều hết nấc” bởi sự ngon lạ của loài cây đặc biệt này. Còn quê bạn, loại rau này có thể chế biến những món ngon nào, hãy chia sẻ cùng chúng tôi nhé!
Nguồn: Tổng hợp